Wat betekent biologisch afbreekbaar?

Biogebaseerde Polymeer

Een biogebaseerde polymeer wordt geproduceerd uit hernieuwbare grondstoffen (plantaardig), wat betekent dat het direct of indirect wordt gewonnen uit biomassa.

Direct: De biopolymeer wordt gemaakt van planten die rijk zijn aan zetmeel of suiker (bijvoorbeeld suikerbieten, suikerriet).
Indirect: De biopolymeer is 100% gemaakt van bijproducten of reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie.
In de praktijk zijn deze reststromen de meest gebruikte grondstof.

Conventionele polymeren daarentegen zijn afkomstig van fossiele grondstoffen, zoals olie.

⚠️ Let op: De term “bioplastics” is te algemeen en mogelijk misleidend.
Het wordt sterk aanbevolen om de term “biogebaseerde plastics” te gebruiken in plaats daarvan.

Biologisch Afbreekbare Polymeer

Een biologisch afbreekbare polymeer is een materiaal dat in de bodem wordt afgebroken door micro-organismen.
De snelheid van deze afbraak hangt af van temperatuur, vochtigheid en bodemgesteldheid.

⚠️ Belangrijke aandachtspunten:

Volgens de Europese regelgeving is geen specifieke tijdslimiet vastgelegd — wat betekent dat het afbraakproces van kort tot zeer lang kan duren.
In sommige gevallen kunnen reststoffen uit het proces de plantengroei belemmeren (zoals bepaalde residuen uit de citrusindustrie).

Met andere woorden:

Het is een vage en algemene term en biedt geen garantie dat het materiaal 100% biogebaseerd is.
In Angelsaksische landen wordt deze term vaak misbruikt, bijvoorbeeld door te stellen dat PET biologisch afbreekbaar is. Hoewel PET kan fragmenteren, zullen de microfragmenten nooit volledig afbreken (of slechts in zeer geringe mate).

Composteerbare Polymeer

Een composteerbaar product wordt eveneens in de bodem afgebroken door micro-organismen, maar in dit geval zijn de eindproducten CO₂, water en humus (compost) — een nuttige stof voor bodem- en plantgroei.

Belangrijke aanvullende aspecten:

Het proces moet waarborgen dat er geen schadelijke stoffen overblijven. Bij het extruderen van plastics worden vaak additieven zoals stabilisatoren en kleurstoffen gebruikt — sommige daarvan kunnen schadelijk zijn voor flora en fauna. Dit is vooral relevant in discussies over microplastics, plasticvervuiling in zeeën, verontreinigde vissen en afnemende vruchtbaarheid van mariene soorten.
Het gecomposteerde product mag geen negatieve impact op plantengroei hebben.
Volgens de Europese wetgeving is de snelheid van compostering een cruciale factor.

Compostering gaat dus een stap verder dan biologische afbreekbaarheid en impliceert strengere en nuttigere uitkomsten.

Om te bepalen of een biopolymeer composteerbaar is, zijn vier tests vereist volgens de Europese compostnorm EN 13432:

Biologische afbraaktest (chemische afbraak tot CO₂, water en biomassa)
Desintegratietest (fysieke afbraak tot kleine fragmenten)
Ecotoxiciteitstest (waarborgt dat er geen negatief effect op plantengroei is)
Zware-metalen test

Afhankelijk van de composteeromstandigheden en de snelheid kunnen producten certificering ontvangen zoals:

OK compost INDUSTRIAL:
Vereist dat 90% van het materiaal binnen 6 maanden afbreekt bij 55–60°C en hoge luchtvochtigheid (>90% RH)
OK compost HOME (bodem):
Vereist 90% afbraak binnen 6 maanden bij 25–30°C

Regelgevende beperkingen:

Er bestaat geen “OK compost SOIL”-certificering die test of een biopolymeer in een periode van 3 tot 5 jaar of langer afbreekt.
Dergelijke langetermijntesten zouden zeer relevant zijn voor onze toepassingen (zoals landschapsaanleg), maar zijn momenteel niet haalbaar — vooral door kosten en complexiteit.

Alle composteerbare producten zijn biologisch afbreekbaar,
maar niet alle biologisch afbreekbare producten zijn composteerbaar.

PS:

Als er onvoldoende zuurstof aanwezig is tijdens de afbraak (bijvoorbeeld op oude of afgesloten stortplaatsen), kan het proces leiden tot de vorming van methaan.
Methaan is een krachtig broeikasgas en houdt 23 keer meer warmte vast dan dezelfde hoeveelheid CO₂.